Postać MOJŻESZ biografia

Kim był MOJŻESZ co zrobił: I p o ł . X I I I w. przed naszą erą Mojżesz I poł. XIII w. przed naszą erą Wg przekazu biblijnego Pięcioksięgu (Tora) Urodził się jako członek plemienia Lewitów. Niemowlę zagrożone śmiercią ukryto w koszu puszczonym z biegiem Nilu (stąd niekiedy wyprowadzana etymologia jego imienia od koptyjskiego mo - woda i usseh - ratować; imię Mojżesza jednak wywodzono także od egipskiego mo - syn). Został uratowany poprzez córkę faraona, lecz po konflikcie z władcą uciekł na pustynię do Madianitów. Tam doszło do jego pierwszego spotkania z Jahwe, który objawił mu się pod postacią gorejącego krzewu, obiecując wyprowadzić z niewoli egipskiej lud Izraela jako lud wybrany. Dzięki boskiej pomocy Mojżeszowi powiodło się to wbrew woli faraona, po tym jak Bóg spustoszył Egipt kolejnymi plagami. W cudowny sposób przeprowadził uciekinierów poprzez Morze Czerwone, rozdzielając jego wody, a później prowadził ich poprzez 40 lat do Ziemi Obiecanej. W imieniu narodu izraelskiego zawarł z Bogiem przymierze u stóp góry Synaj, otrzymując od niego obietnicę powrotu do Ziemi Obiecanej i normy, którymi ma się w przyszłości kierować - Dziesięcioro Przykazań, spisane na dwóch kamiennych tablicach. W tradycji żydowskiej tablice Dekalogu przechowywano w Arce Przymierza (z hebr. aron - przymierze, z łaciny arca - skrzynia). Wg Starego Testamentu była to pozłacana, ozdobna skrzynia z drewna akacjowego, wykonana poprzez Bezalela i Ahaliaba, nakryta tak zwany ubłagalnią (kapporet), a na bokach znajdowały się dwa cherubiny. Przechowywano ją po powrocie Żydów do Palestyny w świątyni w Jerozolimie. Zaginęła po zdobyciu miasta poprzez króla Babilonu, Nabuchodonozora II w 587 r. przed naszą erą Mojżesz po zakończeniu wędrówki poprzez pustynię zmarł na górze Nebo w biblijnym wieku 120 lat, przekazując przywództwo nad ludem Izraela Jozuemu. Historyczna rola Mojżesza, prawodawcy i przywódcy narodu Izraela, polegała na utrwaleniu monoteistycznego charakteru judaizmu. Ta jedna z religii światowych, której początki sięgają pierwotnych wierzeń plemion hebrajskich, ostatecznie ukształtowała się gdyż dopiero po długotrwałej ewolucji. Oparta pierwotnie na wierze w stworzyciela świata, jedynego, wszechmogącego boga Jahwe, dzięki Mojżeszowi uzyskała na początku spisane Prawo, które potem uzupełniła tradycja ustna. Od I w. n.e. w okolicy Prawa pisanego, zawartego w Biblii, zaczęto gdyż również uznawać za równe pod względem wartości nauczanie ustne, dane jakoby Mojżeszowi poprzez Boga i przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jego ostateczną wykładnię ogłaszał Sanhedryn - porada na czele z arcykapłanem, składająca się początkowo wyłącznie z kapłanów, potem również z przedstawicieli arystokracji. Rabin Akiba zaczął w II w. spisywanie wykładni nauczania ustnego, które wyjaśniało reguły postępowania w ustalonych sytuacjach (hebr. halacha) i pozwalało nauczać poprzez wyjaśnianie tekstów biblijnych (hebr. midrasz) i nauczania ustne reguł Prawa (hebr. miszna). Do-prowadziło to ostatecznie do spisania w dwóch wersjach związanych z ośrodkami działalności rabinackiej w Palestynie i w Babilonie kanonu Miszny i Midraszy jako kodeksu Prawa ustnego (fundamentem ujednoliconego Talmudu stała się wersja babilońska). W ten sposób powstał skomplikowany mechanizm kilkuset przykazań w formie nakazów i zakazów stale studiowanych w szkołach rabinackich jako podstawa monoteistycznego judaizmu talmudycznego. (RK)