Postać Kazimierz II Wielki biografia

Kim był Kazimierz II Wielki co zrobił: 1310–1370Ostatni władca z dynastii Piastów na tronie polskim, syn Władysława Łokietka i Jadwigi, córki Bolesława Pobożnego, księcia wielkopolskiego, Urodził się w 1310 r. Miał liczne rodzeństwo: braci Stefana i Władysława i siostry Kunegundę, Elżbietę i Jadwigę. Po rychłej zgonu braci Kazimierz został jedynym męskim potomkiem Łokietka. Już od lat młodzieńczych stał się przedmiotem kombinacji politycznych swego ojca. W 1315 r. zaręczono go z Jutą, córką Jana Luksemburskiego, króla czeskiego. Przyszły mariaż okazał się jednak nieaktualny, kiedy Luksemburczyk doczekał się męskiego potomka, więc objęcie tronu poprzez Jutę i jej małżonka przestało być realne. Następne niezrealizowane plany wiązały się z zaręczynami z Anną, córką Fryderyka Pięknego Habsburga. W 1325 r. Władysław Łokietek, szukając sojusznika przeciw Krzyżakom, nawiązał bliskie kontakty z księciem litewskim Giedyminem, a zawarty wtedy układ polityczny przypieczętowano małżeństwem Kazimierza z Aldoną, córką Giedymina.Początki działalności Kazimierza na arenie politycznej nie napawały optymizmem na przyszłość. Kiedy gdyż w 1329 r. został wysłany na dwór węgierski, by uzyskać pomoc w walce z zakonem, doprowadził do skandalu obyczajowego. Obdarzony bujnym temperamentem królewicz miał tam ponoć uwieść córkę węgierskiego możnowładcy Felicjana Zacha, znaną z urody Klarę, którą przysłała mu Elżbieta, królowa Węgier, a zarazem siostra Kazimierza. Po wyjeździe królewicza do Polski zhańbiona dziewczyna miała zwierzyć się tacie, a ten ogarnięty żądzą zemsty, w kwietniu 1330 r. na zamku w Wyszehradzie, zaatakował jedzącą obiad rodzinę królewską. Zanim napastnik został zabity, zdołał zranić w rękę króla Karola Roberta, a Elżbietę pozbawić czterech palców w prawej dłoni. Po powrocie Kazimierza do państwie tata oddał mu namiestnictwo Wielkopolski i Kujaw, które odebrał Wincentemu z Szamotuł. Kazimierz nie wykazał się jednak męstwem, kiedy Krzyżacy najechali Kujawy. W czasie bitwy pod Płowcami (27 września 1331 r.) prawdopodobnie zbiegł z pola walki, dając argumenty propagandzie krzyżackiej kwestionującej jego odwagę.Po zgonu Władysława Łokietka (2 marca 1333 r.) Kazimierz został koronowany w katedrze krakowskiej; przejmował jednak słabe politycznie i zacofane ustrojowo kraj, składające się jedynie z Małopolski i Wielkopolski, a w dodatku skłócone z silniejszymi sąsiadami: Krzyżakami, Czechami i Brandenburgią. Początkowo więc zabiegi dyplomatyczne, w tym oparcie się na pomocy króla węgierskiego Karola Roberta, stało się głównym orężem młodego monarchy. Konflikt polsko-krzyżacki i luksemburskie pretensje do tronu polskiego miały być rozpatrzone w trakcie zwołanego w listopadzie 1335 r. zjazdu w Wyszehradzie. W przekonaniu zawartych porozumień Jan Luksemburski zrzekł się pretensji w zamian za 20 000 kop groszy praskich. Jednak wyrok ogłoszony w sporze z Krzyżakami, na mocy którego Kujawy i ziemia dobrzyńska miały wrócić do Polski, a Pomorze Gdańskie zostawało przy zakonie jako „wieczna jałmużna”, nie zadowolił króla polskiego. Postanowił więc oddać spór w ręce sądu papieskiego, jednak by zapewnić sobie neutralność Jana Luksemburskiego, zrzekł się Śląska na rzecz Czech (9 lutego 1339 r.). Zwołany do Warszawy w lutym 1339 r. trybunał papieski, po kilku miesiącach przesłuchań, wydał korzystny dla Polski wyrok. Odpowiednio z nim Krzyżacy mieli zwrócić Polsce wszystkie zajęte ziemie i wypłacić 200 000 grzywien odszkodowania. Jednak w wyniku sprzeciwu Krzyżaków papież nie zatwierdził postanowień i wyrok został niezrealizowany. Gdyż już w roku kolejnym władca zaangażował się w kwestie ruskie, problem krzyżacki postanowiono załatwić na drodze dwustronnych negocjacji. Ostatecznie w 1343 r. w Kaliszu zawarto pokój, na mocy którego Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, z kolei zakon zatrzymywał Pomorze Gdańskie; pokój ten na kilkadziesiąt lat uregulował relacje pomiędzy obu krajami.Od 1340 r. nowym, a zarazem bardzo istotnym kierunkiem polityki polskiej stały się kwestie ruskie. Wiosną tego roku zmarł gdyż książę halicko- -włodzimierski Bolesław Jerzy, syn księcia mazowieckiego Trojdena. Gdyż nie pozostawił następcy, władca polski – któremu książę Bolesław złożył zapewne przedtem jakieś obietnice w kwestii dziedziczenia – wyprawił się podwójnie w 1340 r. do Lwowa i narzucił zwierzchnictwo polskie Rusi Halickiej. W 1344 r. została zajęta ziemia sanocka i przemyska, a w 1349 władca opanował część ziemi włodzimierskiej. Gdyż w okolicy Polski pretensje do Rusi Halickiej zgłaszali także zaprzyjaźnieni Węgrzy, problem ten w 1350 r. został uregulowany w powiązaniu ze sprawą następstwa tronu polskiego. Ustalono więc, iż gdyby Kazimierz Ogromny doczekał się potomka, władca węgierski będzie miał prawo wykupić Ruś za 100 000 florenów, z kolei gdyby potomka nie było, ziemie te miały pozostać przy Polsce, lecz tron miał przypaść Andegawenom. Był jednak jeszcze jeden pretendent do zajęcia Rusi Halickiej – Litwini, którzy w 1350 r. podwójnie najechali Polskę. Wywołało to wyprawy odwetowe, które organizowano co roku, od 1351 do 1355. W dalszym ciągu władca podjął zabiegi, które miały doprowadzić do chrystianizacji Litwy. Ostatnią zwycięską wyprawę na wschód poprowadził Kazimierz w 1366 r. Na mocy zawartego wtedy pokoju książę litewski Lubart dostał Łuck z częścią ziemi włodzimierskiej, z kolei resztę ziemi, z Włodzimierzem i Chełmem, zatrzymywał władca polski. Terytoria te przekazał w lenno Aleksandrowi Koriatowiczowi (Włodzimierz) i Jerzemu Narymuntowiczowi (Chełm).istotną rolę w polityce królewskiej zajmował Śląsk, mimo iż w 1339 r. monarcha polski zrzekł się praw do księstw śląskich, zhołdowanych poprzez Jana Luksemburskiego. W 1341 r. Kazimierz objął w zastaw Namysłów, Kluczbork, Byczynę i Wołczyn. Dwa lata potem zaczął działania zbrojne przeciw Henrykowi Żelaznemu, księciu głogowskiemu, i odebrał mu Wschowę, którą przyłączył do Polski. W 1345 r. wybuchła z kolei wojna z Czechami i wojska polskie zaatakowały księstwo raciborskie, zajmując Pszczynę i Rybnik i oblegając Żory. W odwecie Jan Luksemburski ruszył na Kraków, lecz po niecelnym oblężeniu jego wojska zostały pokonane w dwóch potyczkach pod wsią Pogoń koło Będzina i pod Lelowem. Wojnę wznowiono w 1348 r., lecz działania nie przyniosły sukcesu żadnej ze stron. Pokój w Namysłowie zawarty jeszcze w tym roku przywracał relacje sprzed wojny.Kiedy w trakcie wyprawy polsko-węgierskiej na Ruś w 1351 r. zginął książę płocki Bolesław, Kazimierz Ogromny zajął Mazowsze. Początkowo część płocką tego księstwa inkorporował do Polski, z kolei sochaczewską oddał w lenno braciom stryjecznym zmarłego, Siemowitowi i Kazimierzowi, książętom czersko- -warszawskim, którzy uznali się za lenników króla polskiego. Wkrótce jednak oddał im również część płocką, którą przejęli w zastaw za 2000 grzywien.O Kazimierzu Ogromnym mówi się, iż „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Recenzja ta ma podłoże w ogromnych przemianach gospodarczo- -socjalnych, które dokonały się na ziemiach polskich w momencie jego panowania. Władca skodyfikował prawo zwyczajowe, wydając na początku statut piotrkowski dla Wielkopolski (około 1357–1362), a w dalszym ciągu dla Małopolski statut wiślicki. Wprowadził sądy starościńskie i sądy „oprawców”, spełniające rolę sądów doraźnych. Rozwinął na sporą skalę osadnictwo wiejskie i miejskie, finalizując budowę powyżej 50 zamków murowanych i prawie 30 miast otaczając murami. Przeprowadził reformy w górnictwie, ogłaszając w 1368 r. ordynację górniczą, która określała organizację pracy w wielicko-bocheńskich kopalniach soli. Usprawnił również handel i dokonał reformy monetarnej (1347 r., moneta ogólnokrajowa). W polityce wewnętrznej dążył do centralizacji rządów, na podstawie dobieranej poprzez siebie radzie królewskiej i na urzędzie starostów, namiestników królewskich w poszczególnych ziemiach. W 1364 r. doprowadził do skutku założenie fundacji uniwersytetu w Krakowie, uzyskując zgodę papieża Urbana V. Powołano 8 katedr prawniczych, 2 medyczne i 1 dla wydziału sztuk wyzwolonych. Uniwersytet stworzono na wzór uczelni w Bolonii i Padwie, gdzie studenci wybierali rektora, a profesorowie mieli zagwarantowane zarobki z dochodów królewskich. O znaczeniu Polski w Europie w końcowych latach panowania Kazimierza Wielkiego świadczy powierzenie mu roli rozjemcy w sporze Luksemburgów z Habsburgami, a również zorganizowania zjazdu monarchów europejskich, który odbył się w 1364 r. w Krakowie. Do stolicy Królestwa przybyli wtedy: cesarz Karol IV Luksemburski, Ludwik Andegaweński, władca Węgier, władca Cypru Piotr I de Lusignan, Otto Wittlesbach, margrabia brandenburski, i wielu książąt śląskich z Władysławem Opolczykiem na czele. Krakowski kongres upamiętniony został słynną ucztą, którą tradycja związała z imieniem krakowskiego rajcy Mikołaja Wierzynka.Kazimierz Ogromny był kilkakrotnie żonaty, lecz miał także liczne związki nieformalne. Z pierwszą żoną, Aldoną Anną (drugie imię przyjęła na chrzcie), miał dwie córki: Elżbietę i Kunegundę. Drugą żonę, Adelajdę, córkę landgrafa Hesji Henryka II Żelaznego, zmusił do odejścia, kiedy nie dała mu następcy. Oczekując na zakończenie procesu rozwodowego w Awinionie, wiązał się z innymi kobietami, podwójnie zawierając nawet małżeństwa. Na początku w 1356 r. z Krystyną Rokicaną, mieszczką praską, którą jednak oddalił od siebie, kiedy dowiedział się, iż ma świerzb i jest łysa. Ostatnią żoną była Jadwiga, córka Henryka V Żelaznego, księcia żagańskiego, z którą miał trzy córki: Annę, Kunegundę i Jadwigę. Jan Długosz podaje jeszcze inne wiadomości o życiu osobistym monarchy. Mianowicie po oddaleniu Rokicany w życiu Kazimierza miała pojawić się piękna Żydówka o imieniu Estera, z którą miał mieć dwóch synów – Niemierzę i Pełkę. Pod jej wpływem miał także władca wydać przywilej dla Żydów w Polsce. Próba publicznego piętnowania nagannego zachowania Kazimierza poprzez wikarego katedry krakowskiej Marcina Baryczkę (w imieniu biskupa krakowskiego) zakończyła się dla niego utopieniem w Wiśle z rozkazu monarchy; w akcie pokuty władca ufundował kilka kościołów (Sandomierz, Wiślica, Szydłów, Stopnica).Wobec braku męskiego potomstwa, poprzez cały moment panowania Kazimierza Wielkiego przewijała się kwestia sukcesji tronu polskiego poprzez Andegawenów. Jej początków historycy dopatrują się już w 1327 r., kiedy królewicz ciężko zachorował. Następne postanowienia podjęto w trakcie zjazdu wyszehradzkiego (1338–1339), a ostatecznie uregulowano w Budzie w 1355 r., kiedy to potwierdzono prawa do tronu polskiego dla Ludwika Węgierskiego. Co prawda, przed śmiercią Kazimierz Ogromny adoptował swego wnuka, Kaźka słupskiego, syna swej córki Elżbiety i Bogusława V pomorskiego, przekazując mu w testamencie część państwa, lecz ten fragment ostatniej woli został unieważniony poprzez zwolenników AndegawenówKról zmarł 5 listopada 1370 r. i został pochowany w katedrze krakowskiej. Pozostawił królestwo obejmujące ok. 270 tys. km2, które zamieszkiwało blisko 2 miliony ludzi.30 IV 1310narodziny Kazimierza Wielkiego1333koronacja Kazimierza Wielkiego w katedrze krakowskiej1335zjazd monarchów w Wyszehradzie1339zrzeczenie się praw do księstw śląskich poprzez Kazimierza Wielkiego1339mechanizm polsko-krzyżacki w Warszawie134zgon Bolesława Jerzego Trojdenowicza, księcia halickiego i wyprawa Kazimierza Wielkiego na Ruś Halicką (Czerwoną)1343pokój polsko-krzyżacki w Kaliszu1345–1348wojna polsko-czeska o Śląsk i pokój w Namysłowie1349–1366podbój Rusi Halicko-Włodzimierskiej poprzez Kazimierza Wielkiego1364założenie Uniwerystetu Krakowskiego1364zjazd monarchów w Krakowie i uczta u Mikołaja Wierzynka5 XI 137zgon Kazimierza Wielkiego