Postać JAN HEWELIUSZ biografia

Kim był JAN HEWELIUSZ co zrobił: 2 8 stycznia 1 6 1 1 - 2 8 stycznia 1 6 8 7 Ten znakomity astronom i matematyk pochodzący z Gdańska, Urodził się w zamożnej, patrycjuszowskiej rodzinie luterańskiej. Tata Jana, Abraham, był piwowarem i właścicielem browaru, co przynosiło całej rodzinie znaczące dochody. To umożliwiło uzyskanie solidnego wykształcenia poprzez młodego Heweliusza. W 1618 r. zaczął naukę w Gimnazjum Akademickim. Potem, po okresie pobierania edukacji prywatnie u profesora matematyki Petera Krügera (był uczniem Keplera i Tycho de Brahe), który zaraził Heweliusza zainteresowaniem astronomią, w 1630 r. zaczął studia zagraniczne. Na początku podążył do Lejdy, gdzie na tamtejszym uniwersytecie studiował prawo i edukacji ekonomiczne. W 1631 r. udał się do Londynu, a w dalszym ciągu, w latach 1631-1634, podróżował po Francji. Po czterech latach powrócił jednak do Gdańska na wezwanie ojca, aby przejąć kierowanie rodzinnym interesem. Prowadził od tej pory życie majętnego patrycjusza. W 1635 r. pojął za żonę Katarzynę Rebeschke, której posag w formie dwóch kamienic i browaru idealnie uzupełnił dla rodziny dorobek. W rok potem został członkiem cechu piwowarów (później nawet starszym tego cechu). Browar Heweliusza produkował znane w Gdańsku silne piwo. Dopiero po zgonu ojca w 1649 r. Jan Heweliusz wrócił do swoich poprzednich zainteresowań astronomicznych. Na dachach trzech rodowych kamienic zbudował swoje obserwatorium (nazywał je Stellaeburgum, a więc Gwiazdogród) i prowadził w nim regularną obserwację ciał niebieskich. Był przy tym niesłychanie zręcznym konstruktorem instrumentów astronomicznych. Wyposażył więc własne obserwatorium w skonstruowane własnoręcznie zegary, lunety, teleskopy i sekstanty. Początkowo własną uwagę poświęcił obserwacjom Księżyca. W 1647 r. efektem tych badań było wydanie pierwszego wielkiego dzieła Selenographia sive Lunae descriptio (Selenografia, a więc opisanie Księżyca). Opisał w nim budowę swych instrumentów astronomicznych, a później wyniki obserwacji planet, księżyców Jowisza, plam słonecznych, a w pierwszej kolejności zaprezentował precyzyjne mapy Księżyca z zaznaczonymi powyżej 600 oddzielnymi elementami na powierzchni tego satelity Ziemi. Te mapy poprzez powyżej 100 kolejnych lat uchodziły za idealne, jakie wykonano w Europie. Rozgłos przyniosło mu drugie ogromne dzieło, wydana w 1668 r. Comeotographia, gdzie opisywał swe obserwacje komet. Dzięki dedykacji tego powyżej tysiącstronicowego opracowania ówczesnemu największemu władcy Europy - Ludwikowi XIV - otrzymywał od tej pory poprzez kilka lat stałą pensję wypłacaną mu poprzez skarb króla Francji. Ostatnią część swojego życia poświęcił opracowaniu dwutomowego dzieła Machinae coelestis (Machina niebieska). Heweliusz prowadził pozycyjne obserwacje gwiazd z zamierzeniem powstania nowego ich katalogu, podającego dokładne współrzędne na sferze niebieskiej. Ostatecznie astronom skatalogował 1545 gwiazd, z czego pozycje 950 gwiazd podawały poprzednie zestawienia, zaś położenie niemal 600 zostało wyznaczone po raz pierwszy poprzez Heweliusza. Gdański astronom cieszył się już wówczas powszechnym szacunkiem. Był członkiem szacownego angielskiego Royal Society. Korespondował z różnymi znakomitymi matematykami i astronomami. Opieką otaczał go nie tylko władca Francji, lecz również kolejni monarchowie Polski - Jan Kazimierz i Jan III Sobieski. Szczególnie mecenat tego drugiego okazał się nad słowo korzystny. Heweliusz poznał Jana Sobieskiego, jeszcze zanim ten został królem. W 1668 r. ówczesny hetman koronny zamówił u astronoma kilka instrumentów, między innymi wynaleziony poprzez niego polemoskop, a więc prototyp peryskopu. Uczony posyłał natomiast potem królowi własne dzieła. W 1677 r. Jan III Sobieski odwiedził obserwatorium Heweliusza w Gdańsku, a później przyznał mu stałą pensję w wysokości 1000 florenów rocznie. Heweliusz odwdzięczył się natomiast nazwaniem jednej z odkrytych poprzez siebie konstelacji siedmiu gwiazd Tarczą Sobieskiego. Ostatnim dziełem astronoma miał być rozpoczęty w 1686 r. pełny katalog gwiazd i atlas nieba. Nie powiodło mu się już go dokończyć. Zmarł w rocznicę swoich urodzin. Jan III Sobieski utrzymał jednak pensję wypłacaną od tej pory wdowie, aby mogła ona doprowadzić dzieło męża do końca. Wydane ono zostało rzeczywiście w 1690 r. (RK)