Postać ERAZM Z ROTTERDAMU właśc. Gerhard Gerhards biografia

Kim był ERAZM Z ROTTERDAMU właśc. Gerhard Gerhards co zrobił: o k . 1 4 6 9 -1 5 3 6 Ten niderlandzki filozof był uważany poprzez swoich współczesnych w czasach rodzącego się humanizmu za renesansowego geniusza, którego porównywano z ogromnymi artystami włoskimi. Był dzieckiem z pozamałżeńskiego związku księdza z Rotterdamu i najprawdopodobniej córki lekarza. Po zgonu obojga rodziców oddany został do klasztoru Augustianów niedaleko Goudy. Po przyjęciu święceń w 1492 r. służył u biskupa Cambrais, który umożliwił mu studia w Paryżu i wyjazd do Anglii, gdzie zaprzyjaźnił się między innymi z Tomaszem Morusem. Dopiero w 1521 r. osiadł na stałe, na początku przebywając w Bazylei, a od 1529 r. we Fryburgu Bryzgowijskim, aby pod koniec życia powrócić jednak do Szwajcarii. Poprzez całe życie, mimo swojego stanu duchownego, bezkompromisowo piętnował nadużycia duchownych (korupcję, handel relikwiami) i występował przeciw uprawianej nadal na uniwersytetach i w szkołach metodzie scholastycznej, której zarzucał dominację werbalizmu, formalizmu i dogmatyzmu. Mimo swojego krytycznego relacji do Kościoła katolickiego nigdy jednak nie przystąpił do obozu reformacyjnego. Polemizował zażarcie z Marcinem Lutrem, broniąc zasady wolności woli ludzkiej, którą potem zaakceptował również sobór w Trydencie, i podkreślał własną wiarę w wartość uczynków człowieka, a nie w predestynację boską. W poglądach filozoficznych był zwolennikiem umiaru i katolickiej miłości bliźniego. Głosił umiłowanie wolności, prostoty i pokoju. Sam siebie uważał w pierwszej kolejności za filologa. Starał się zapoznać północ Europy z filologicznym i filozoficznym majątkiem włoskiego Odrodzenia. Propagował powrót do klasycznej łaciny Cycerona na nowo odkrytej już w Italii. Po samodzielnym, krytycznym opracowaniu greckiej wersji Nowego Testamentu wydał go w Bazylei w 1516 r., a potem w podobny sposób opracował pisma Ojców Kościoła. Zmarł w Bazylei w 1536 r., przerażony zapowiedziami zbliżających się wojen religijnych. Symbolem nadchodzących czasów dla Erazma była tragiczna zgon rok przedtem jego przyjaciela - Tomasza Morusa, skazanego na karę zgonu poprzez króla Henryka VIII za odmowę wyrzeczenia się wierności papieżowi i zaakceptowania supremacji władcy nad Kościołem anglikańskim. Erazm, wówczas już ciężko chory na dyzenterię, mówił, iż wspólnie z Morusem odszedł i on sam, "ponieważ mieli jedną wspólną duszę". Na pytanie o ostatnie życzenie miał odpowiedzieć krótko - "Trumna". Erazm z Rotterdamu wywarł wielki wpływ na humanistów swej epoki. Zarówno czytane poprzez warstwę wykształconych jego dzieła, jak i olbrzymia korespondencja, którą utrzymywał z prawie wszystkimi ogromnymi postaciami Renesansu europejskiego, oddziaływały na poglądy elit w XVI wieku (niewiele znanym epizodem jest zakup po zgonu Erazma jego biblioteki poprzez Andrzeja Frycza Modrzewskiego na zlecenie Jana Łaskiego). Jego główne dzieła, prócz prac filologicznych, to: Książka żołnierza Chrystusowego, Rozmowy potoczne, Pisma moralne. Z dzisiejszego punktu widzenia dziełem nadal aktualnym jest jednak w pierwszej kolejności wydana w 1511 r. Pochwała głupoty. Posługując się paradoksem, Erazm pozwala w tym utworze personifikowanej Głupocie chwalić głupotę, a w rzeczywistości sławi naturalne uczucia i instynkty, witalność i energię prostoty (nie prostactwa), ocenianej poprzez fałszywych i zakłamanych moralnie mędrców jako bezmyślność. W XX w. pozwoliło to Johnowi Huizindze utworzyć kategorię homo ludens, człowieka motywowanego do życia epikurejskim odczuwaniem potrzeby zabawy, gry i współzawodnictwa, odpowiednio z retorycznym pytaniem Erazma: "Czy jestże, na Boga żywego, coś szczęśliwszego od tego nasienia ludzkiego, które powszechnie nazywają głuptakami, błaznami, półgłówkami, kapuścianymi głąbami?". (RK)