Postać Bolesław Rogatka (Łysy) biografia

Kim był Bolesław Rogatka (Łysy) co zrobił: 1220/1225-1278Najstarszy syn Henryka Pobożnego i Anny, królewny czeskiej, Urodził się pomiędzy 1220 a 1225 r. Chyba żaden Piast nie ma tylu przydomków, co Bolesław. Przeważnie spotykanym był "Łysy", odnoszący się do jego wyglądu zewnętrznego, albo "Rogatka", oznaczający - jak wyjaśniał kronikarz Jan Długosz - "człeka zuchwałego i jakby bodącego rogami". Kronikarze określają go również przydomkiem "Cudaczny", a niekiedy "Srogi", co także jednoznacznie oddaje cechy jego charakteru. Jak napisał kiedyś Benedykt Zientara, "jeśli trudne dzieciństwo może służyć jako usprawiedliwienie późniejszych grzechów, to właśnie przy Rogatce trzeba tę sprawę uwzględnić". Niewątpliwie sposoby wychowawcze użytkowane poprzez matkę i babkę Jadwigę, późniejszą świętą, mogły odcisnąć piętno na jego psychice. Obydwie oddawały się dewocji i ascezie, więc i dzieci wychowywały w tym duchu. Drastyczna scena mycia twarzy młodego Bolesława wodą, gdzie uprzednio płukały nogi zakonnice, zamieszczona w Żywocie św. Jadwigi, mogła na całe życie obrzydzić chłopcu pobożne praktyki.Tragiczna zgon ojca na polach legnickich (9 kwietnia 1241) spowodowała, iż to na Bolesława, najstarszego z synów poległego, spadł ciężar rządów. Władztwo było rozległe, składające się ze Śląska, ziemi krakowskiej i południowej Wielkopolski, lecz trudne politycznie, i książę nie potrafił sobie z tym poradzić. Kraków został stracony najszybciej, gdyż na wieść o zgonu Henryka Pobożnego wkroczył tu Konrad Mazowiecki. Również w 1241 r. odpadła większa część Wielkopolski, którą opanowali synowie Władysława Odonica, Przemysł I i Bolesław Pobożny. Z "monarchii Henryków" został tylko Śląsk, lecz tutaj kandydatów do rządów nie brakowało, bo dorastali bracia Bolesława. W 1247 r. Rogatka - przymuszony poprzez możnych, którzy go nawet uwięzili - dopuścił do rządów młodszego Henryka III Białego. Już jednak rok potem, przy pośrednictwie matki Anny i biskupa wrocławskiego Tomasza I, pomiędzy Bolesławem i Henrykiem doszło do podziału Śląska na dwie dzielnice, wrocławską i legnicką. Każdy z nich dobrał sobie jednego z młodszych braci. Bolesław miał więc objąć Wrocław i rządzić tam z Konradem, z kolei Henryk dostał Legnicę, gdzie panować miał z Władysławem. Jednak z niewiadomych przyczyn w ostatniej chwili Rogatka wymienił postanowienia i przejął dzielnicę legnicką. Wzajemna nieufność braci spowodowała, iż wkrótce doszło pomiędzy nimi do konfliktów. Sojusznikami Rogatki zostali jego szwagrowie, hrabiowie Alhaltu, a za ich pośrednictwem również arcybiskup magdeburski Wilbrand. Temu ostatniemu w 1249 r. książę zgodził się oddać połowę ziemi lubuskiej w zamian za sojusz i zbrojne wsparcie. To lekkomyślne posunięcie wywołało utratę strategicznego grodu - jak pisali współcześni kronikarze - "klucza Królestwa Polskiego". Wiosną tego roku nadciągnęła do Legnicy niemiecka wyprawa, złożona raczej z łowców przygód i obieżyświatów. Spośród nich poprzez kolejne kilka lat książę dobierał sobie najbliższych współpracowników, odsuwając przedstawicieli miejscowego możnowładztwa i rycerstwa. Na wieść o tych wydarzeniach z paryskich studiów powrócił książę Konrad, rezygnując z kariery duchownej i nie przyjmując biskupstwa pasawskiego. Jeszcze w 1249 r. doszło do kłótni pomiędzy Bolesławem i Konradem; ten ostatni uciekł do Wielkopolski, lecz błyskawicznie powrócił z posiłkami tamtejszych książąt; do walk przeciw Rogatce włączył się również Henryk III Biały. To w czasie tej wojny Bolesław, po zdobyciu Środy, dopuścił się ogromnej zbrodni, rozkazując podpalić jeden z kościołów z zamkniętymi w nim mieszczanami. Walki toczyły się z przerwami do 1251 r., kiedy to bunt rycerstwa przeciw Rogatce, wsparty najazdem Henryka Białego, zmusił go do oddania Konradowi połowy dzielnicy z Głogowem i Krosnem. W rękach Bolesława została już tylko niewielka dzielnica legnicka, lecz tutaj jego władza stawała się coraz bardziej iluzoryczna. Niemieccy rycerze gdyż, na rzecz których poczynił ogromne nadania, pobudowali zamki i starali się uczynić je centrami samodzielnych państewek, niezależnych od władzy książęcej. W tym czasie Bolesław Rogatka - jak pisze kronikarz - "żałośnie włóczył się teraz, czasem konno, czasem zaś pieszo, bez jednego sługi, tylko z garncarzem Surianem". Z trudnego położenia wydobył go w 1253 r. Henryk III Biały, odzyskując Legnicę. Skutkowało to odejściem z dworu Bolesława niemieckich przybyszy i powrotem miejscowych możnych; do spokoju w dzielnicy było jednak daleko. Konflikty z bratem Konradem trwały nadal, co w 1257 r. zakończyło się porwaniem Rogatki z legnickiego zamku. Wydarzenia te przeplatały się z rosnącym na sile sporem księcia z biskupem Tomaszem; jego powodem były osobiste animozje (biskup popierał zawsze młodszych braci Rogatki), a również walka o przywileje dla Kościoła. Apogeum konfliktu nastąpiło nocą 2 października 1257 r., kiedy książę wspólnie z najemnikami napadł na biskupa. Wyciągnął go z łóżka i w samej tylko bieliźnie wsadził na konia, a w dalszym ciągu uprowadził do Legnicy. W wieży tamtejszego zamku biskup był więziony poprzez blisko pół roku. Celem napadu nie były tylko duży polityczne, lecz przed wszystkim brak gotówki, którą książę zamierzał zdobyć, wymuszając okup za uwolnienie biskupa. Porwanie nie uszło mu na sucho: Rogatka został uroczyście wyklęty, a arcybiskup gnieźnieński Pełka nawoływał nawet do zorganizowania przeciw księciu wyprawy krzyżowej. Ostatecznie jednak nareszcie 1258 r. Rogatka pogodził się z biskupem, przyrzekając mu zadośćuczynienie i odbycie pokuty. Pokutę odbył w 1261 r., udając się w tym celu do katedry wrocławskiej; wtedy także nadał biskupstwu wrocławskiemu całkowity immunitet w jego dobrach i zgodził się wypłacić biskupowi ekwiwalent wymuszonego okupu (sfinansował go Henryk III Biały, bo Rogatka nie dysponował odpowiednimi środkami).w okresie swego panowania Bolesław nie angażował się zbytnio w działania polityczne poza Śląskiem. Dopiero w latach 70., wobec proczeskiej orientacji swoich bratanków, związał się z Rudolfem Habsburgiem, królem rzymskim. To z jego namowy wszczął, jak się miało okazać, ostatnią awanturę. Najpierw 1277 r. ludzie Rogatki napadli na dwór jego bratanka, Henryka IV Prawego wrocławskiego, i uprowadzili go do Wlenia, gdzie został uwięziony. Książę legnicki chciał w ten sposób wymusić oddanie mu części księstwa wrocławskiego, należącego przedtem do jego brata, Władysława, które ten w testamencie zapisał Henrykowi. W obronie księcia wrocławskiego stanął władca czeski Przemysł Ottokar II, a dzięki pospieszyli również Przemysł II wielkopolski i Henryk głogowski. Ich siły zostały jednak rozbite w kwietniu 1277 r. pod Stolcem. Dokonał tego Henryk V Brzuchaty, syn Rogatki, bo on sam uciekł przedtem z pola bitwy. Zwycięstwo przyniosło władcy legnickiemu 1/6 terytorium księstwa wrocławskiego.Bolesław Rogatka pozostawił zdecydowanie niedobrą pamięć. Recenzja okrutnika i gwałtownika, otaczającego się Niemcami, odpowiedzialnego za klęski państwie, nie była bezzasadna. Jednakże jego zachowanie regularnie nie odbiegało od postępowania współczesnych mu książąt, to kumulacja wyczynów Rogatki, w połączeniu z jego charakterem, spowodowała, iż recenzja publiczna pamiętała to tylko jemu. Rezydował przeważnie w ustronnym dworze w Dziewinie, pełnym tajemnych przejść, które miały zabezpieczyć ewentualną ucieczkę. Preferując w swoim otoczeniu niemieckich rycerzy, nie zdołał jednak nauczyć się prawidłowo posługiwać tą mową i - jak podaje kronikarz - "mówiąc po niemiecku, tak przekręcał słowa, iż budziło to śmiech wielu aktualnych". Kronikarze notują sporo anegdot, gdzie książę jawi się jako człowiek słaby na rozumie, którego łatwo było oszukać. Nie można jednak nie doceniać faktu, iż Bolesław Rogatka był prekursorem kultury i obyczajowości rycerskiej na ziemiach polskich; jako pierwszy zorganizował turniej rycerski (1243), a na swoim dworze gościł minnesängerów. Ten ekscentryczny Piast zmarł na dyzenterię w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia w 1278 r.Życie rodzinne Bolesława także nie było wzorem do naśladowania. Z pierwszego małżeństwa z Jadwigą, hrabianką Anhaltu, narodzili się synowie: Henryk V Brzuchaty, Bolko i Bernard, i kilka córek (między innymi Jadwiga, żona Konrada czerskiego). Drugą żoną była Eufemia, córka księcia pomorskiego Sambora, z którą miał córkę Katarzynę. Jednak pożycie małżonków nie układało się dobrze; książę w tym czasie utrzymywał nałożnicę, z którą miał syna Jarosława, a prawowita żona - jak podaje kronikarz - pieszo uciekła od wiarołomnego męża. (JS)1241objęcie władzy poprzez Bolesława Rogatkę po zgonu Henryka Pobożnego1248podział Śląska; Henryk III Biały otrzymuje dzielnicę wrocławską, z kolei Bolesław Rogatka dzielnicę legnicką1249oddanie poprzez Bolesława Rogatkę połowy ziemi lubuskiej arcybiskupowi magdeburskiemu1251Konrad, najmłodszy brat Bolesława Rogatki uzyskuje dzielnicę głogowską1277bitwa pod Stolcem; pokonanie poprzez Henryka Brzuchatego, syna Bolesława Rogatki, koalicji książąt śląsko-wielkopolskich1278zgon Bolesława Rogatki