Postać ALEKSANDER SOŁŻENICYN biografia

Kim był ALEKSANDER SOŁŻENICYN co zrobił: u r . 1 1 grudnia 1 9 1 8Biografię Aleksandra Sołżenicyna - pisarza i publicysty rosyjskiego - można traktować jako ilustrację losów artysty żyjącego w ZSRR i zmagającego się z ograniczeniami niezależności i wolności - zarówno wolności słowa, jak i wolności osobistej. Urodzony w Kisłowodsku, z wykształcenia fizyk, brał udział w II wojnie światowej, aby w 1945 roku trafić do gułagu - rosyjskiego obozu pracy. Okoliczności tego wydarzenia wiązały się z powszechną wówczas w ZSRR inwigilacją obywateli - prywatne listy Sołżenicyna adresowane do bliskiej osoby, gdzie krytykował Józefa Stalina, trafiły w ręce NKWD, radzieckiego aparatu bezpieczeństwa. 8 lat spędzonych w obozach pracy i następne na zesłaniu zaważyły nie tylko na życiu pisarza, lecz i na jego twórczości: najsłynniejsze utwory - 1 dzień Iwana Denisowicza i Archipelag GUŁag - osadzone są w realiach obozowych. Poruszanie tak istotnych, regularnie ukrywanych poprzez władzę problemów wywołało, iż Sołżenicyn uzależniony był od zmieniających się decyzji politycznych. Pierwsze tego rodzaju doświadczenie wiązało się z publikacją 1 dnia Iwana Denisowicza. Opowiadanie powstało jeszcze w trakcie pobytu w obozie. Historia dotyczyła zwykłego dnia typowego skazańca, który w okrutnych i nieludzkich uwarunkowaniach obozu starał się nie zatracić ludzkich odruchów, wartości, zwyczajnie - człowieczeństwa. Utwór ukazał się jednak dopiero w 1962 r., na fali "odwilży" zapoczątkowanej poprzez Nikitę Chruszczowa. Właśnie Chruszczow, któremu odczytano opowiadanie, zezwolił na jego publikację na łamach miesięcznika "Nowyj Mir". Gazeta - przed następnym okresem niełaski, w jaką popadł Sołżenicyn - zdołała zamieścić jeszcze kilka opowiadań. Chwilową swobodę poeta wykorzystał przy zbieraniu materiałów dotyczących działalności - poznanych już z autopsji - obozów pracy. Dostęp do akt NKWD, jaki uzyskał, pozwolił mu zgromadzić wiadomości i zeznania, które stały się fundamentem jego najsłynniejszego dzieła - Archipelagu GUŁag. Lecz opublikowanie książki, która mówiła również o koszmarze zwykłego dnia w ZSRR, było już niemożliwe. Monumentalne dzieło przyniosło Sołżenicynowi światową sławę, a w 1970 r. literacką Nagrodę Nobla. Równocześnie na tyle pogorszyło niedobrą już (między innymi poprzez odważne wydawanie książek w Europie Zachodniej, na przykład Oddziału chorych na raka i Sierpnia 1914) sytuację pisarza w ojczyźnie, iż zmuszono go do emigracji. Sołżenicyna pozbawiono obywatelstwa i wyrokiem sądu zaocznie skazano na karę zgonu. Nie należy także zapominać, iż poza niewątpliwym walorem dokumentalnym książki Sołżenicyna wyróżniają się walorami artystycznymi - przemyślaną kompozycją, doniosłą rolą narratora ujawniającego szeroki wachlarz postaw: zdystansowanego obserwatora, ironicznego komentatora i filozofa. Lata spędzone na wymuszonej emigracji - w Szwajcarii i Ameryce - zaowocowały krytyką cywilizacji zachodniej. To pewien paradoks - ten moment zaznaczał się coraz większym zbliżeniem do ojczyzny, która przecież nie szczędziła pisarzowi upokorzeń. Jednak w 1994 r. Sołżenicyn powrócił do Rosji z zamierzeniem odgrywania roli - jak zatytułował swój tekst przeznaczony pisarzowi historyk literatury rosyjskiej, Tadeusz Klimowicz - "ostatniego sprawiedliwego". Jednak jego wyobrażenie o Rosji okazało się nie do końca adekwatne do jej współczesnego obrazu i oczekiwań czytelników. Wydaje się, iż idealne lata pisarza przypadły na moment walki z reżimem. (MP)