Co znaczy TYRTEIZM:
Definicja eponimiczne, utworzone dla ustalenia istotnej cechy i całego nurtu w polskiej literaturze patriotycznej (Maria Janion używa tu ustalenia "kanon tyrtejski", przeważnie zresztą w opozycji do "kanonu mesjanistycznego"), szczególnie wyraźnie występujące w obrębie polskiego romantyzmu, a wywodzące się od imienia Tyrteusza(Tyrtajosa) - jednego z najstarszych elegików greckich, żyjącego w połowie VII w. przed naszą erą Pisarz ten brał udział w drugiej wojnie messeńskiej, gdzie wysławiał męstwo i odwagę, odwieczne cnoty wojenne Spartan, zagrzewał ich do bezkompromisowej i ofiarnej walki. Obiektywna, jak się zdaje, starogrecka legenda podaje, że Ateńczycy, do których zwrócili się o pomoc Spartanie w czasie drugiej wojny messeńskiej o pomoc militarną, wysłali im (zobligowani orzeczeniem wyroczni) kulawego nauczyciela, będącego jednocześnie niezłym elegikiem. Co więcej, Tyrteusz nie był zapewne nawet Ateńczykiem, tylko wędrownym pisarzem śpiewakiem jońskim (pochodził z Azji Mniejszej).
Zachowały się do dzisiaj jedynie fragmenty spośród 150 popularnych, śpiewanych wówczas w obozach żołnierskich pieśni, a imię Tyrteusza, który przeistoczył się w prawdziwego Lacedemończyka, przeszło do zdecydowanie pozytywnej legendy, stało się symbolem walki o ojczyznę. Zapomniano przy tym, Iż to Sparta w czasie pierwszej wojny (w poł. VIII w. przed naszą erą) podbiła Messenię, państwo najżyźniejszego swego sąsiada, a druga wojna messeńska była w istocie nieudaną próbą odzyskania wolności poprzez państwo zniewolony. Być może, stało się tak, gdyż Messeńczycy przegrali jeszcze trzecią wojnę i utraciwszy swą niezależność na zawsze, rozproszyli się w basenie Morza Śródziemnego aż po Sycylię. Nie mieli także adekwatnie utalentowanego poety, który opisałby - wyśpiewał ich tragedię. Sparta zaś była w istocie krajem o ustroju totalitarnym, gdzie panowały nieludzkie wprost prawa i obyczaje, podporządkowujące wszystko i wszystkich bezwzględnym biznesom swego imperium.
Po utracie niepodległości w Polsce postać Tyrteusza i jego postawa (w mniejszym stopniu jego autentyczne wiersze) stały się natchnieniem pisarzy. Męstwo, odwaga i bezgraniczne poświęcenie Spartan miało dać wzór dla pokolenia marzącego o odzyskaniu własnego państwa. Wolno przypuszczać, Iż niemały wpływ na takie właśnie odczytanie legendy Tyrteusza mieć mogła legenda druga, już wyłącznie czysta i wzniosła we wszystkich swych okolicznościach - legenda Leonidasa, króla Sparty, który w r. 480 przed naszą erą w trakcie wojen perskich brał udział w heroicznej obronie wąwozu termopilskiego, w trakcie której zadano agresywnym Persom nieproporcjonalne do liczby obrońców (300 walecznych Spartan) utraty. Ceną, jaką przyszło zapłacić Leonidasowi i jego żołnierzom, była Zgon.
Legenda Tyrteusza, w odróżnieniu do legendy spartańskiej, stwarzającej pozytywne wzorce osobowościowe dla całego społeczeństwa, była tym bardziej atrakcyjna dla pisarzy romantycznych, Iż to ich właśnie (romantyczny indywidualizm) kreowała na jedynych spadkobierców tej wersji antycznej tradycji i czyniła z literaturze bodaj decyzyjny oręż w walce z zaborcami. Motyw Tyrteusza pojawił się już w literaturze legionów i wierszach opiewających zwycięstwa Napoleona I, regularnie posługiwali się nim młodzi przyjaciele Mickiewicza (filomaci wręcz upatrywali w nim nowego Tyrteusza), na przydomek "polskiego Tyrteusza" zasłużył sobie już po Stworzeniu Listopadowym sędziwy J.U. Niemcewicz, autor Śpiewów historycznych (1816). Następne fale nawiązań do tej postaci wywołały: wspomniane już Stworzenie Listopadowe (poezje o charakterze tyrtejskim J. Słowackiego, K. Brodzińskiego, S. Garczyńskiego, K. Gaszyńskiego, S. Goszczyńskiego i in.), Wiosna Ludów (monodram Tyrteusz T. Lenartowicza, 1848) i Stworzenie Styczniowe (napisany tuż przed powstaniem Tyrteusz L. Anczyca, 1861, i tworzony już po stworzeniu Tyrtej. Tragedia fantastyczna - jako część druga dyptyku dramatycznego - C. Norwida, 1862-1866).
Lecz w najwyższym stopniu znanym i tym, który uzyskał największy rozgłos (niezłą i niedobrą sławę), wcieleniem legendy Tyrteusza w obrębie polskiej literaturze romantycznej pozostaje Konrad Wallenrod A. Mickiewicza (1828). Nie tylko dlatego, Iż stał się dla całego pokolenia odpowiednikiem bezgranicznego poświęcenia dla Ojczyzny, jako dyrektywy nadrzędnej, więcej - wyrażał wiarę w kreacyjną moc literaturze, która jest w stanie sprawić, że, wedle słów Halbana: "Z tej ziemi wstanie mściciel naszych kości!" (to, oczywiście, topos z Eneidy Wergiliusza). Dawało to bohaterom kwestie narodowej nadzieję na wieczną sławę, jaką powinien zapewniać patriotom pisarz, spadkobierca Tyrteusza. Co więcej, w pismach z okresu mistycznego twórczości Słowackiego znajdziemy przekonanie o równej ich zasłudze dla Ojczyzny: "Zaprawdę - poprzez połowę ten, co opowiada / Dzieli cześć z tym, co czynił."
(Marek Piechota)
Zobacz także: KONRAD WALLENROD, Literatura FILOMACKA I FILARECKA, WALLENRODYZM
Zachowały się do dzisiaj jedynie fragmenty spośród 150 popularnych, śpiewanych wówczas w obozach żołnierskich pieśni, a imię Tyrteusza, który przeistoczył się w prawdziwego Lacedemończyka, przeszło do zdecydowanie pozytywnej legendy, stało się symbolem walki o ojczyznę. Zapomniano przy tym, Iż to Sparta w czasie pierwszej wojny (w poł. VIII w. przed naszą erą) podbiła Messenię, państwo najżyźniejszego swego sąsiada, a druga wojna messeńska była w istocie nieudaną próbą odzyskania wolności poprzez państwo zniewolony. Być może, stało się tak, gdyż Messeńczycy przegrali jeszcze trzecią wojnę i utraciwszy swą niezależność na zawsze, rozproszyli się w basenie Morza Śródziemnego aż po Sycylię. Nie mieli także adekwatnie utalentowanego poety, który opisałby - wyśpiewał ich tragedię. Sparta zaś była w istocie krajem o ustroju totalitarnym, gdzie panowały nieludzkie wprost prawa i obyczaje, podporządkowujące wszystko i wszystkich bezwzględnym biznesom swego imperium.
Po utracie niepodległości w Polsce postać Tyrteusza i jego postawa (w mniejszym stopniu jego autentyczne wiersze) stały się natchnieniem pisarzy. Męstwo, odwaga i bezgraniczne poświęcenie Spartan miało dać wzór dla pokolenia marzącego o odzyskaniu własnego państwa. Wolno przypuszczać, Iż niemały wpływ na takie właśnie odczytanie legendy Tyrteusza mieć mogła legenda druga, już wyłącznie czysta i wzniosła we wszystkich swych okolicznościach - legenda Leonidasa, króla Sparty, który w r. 480 przed naszą erą w trakcie wojen perskich brał udział w heroicznej obronie wąwozu termopilskiego, w trakcie której zadano agresywnym Persom nieproporcjonalne do liczby obrońców (300 walecznych Spartan) utraty. Ceną, jaką przyszło zapłacić Leonidasowi i jego żołnierzom, była Zgon.
Legenda Tyrteusza, w odróżnieniu do legendy spartańskiej, stwarzającej pozytywne wzorce osobowościowe dla całego społeczeństwa, była tym bardziej atrakcyjna dla pisarzy romantycznych, Iż to ich właśnie (romantyczny indywidualizm) kreowała na jedynych spadkobierców tej wersji antycznej tradycji i czyniła z literaturze bodaj decyzyjny oręż w walce z zaborcami. Motyw Tyrteusza pojawił się już w literaturze legionów i wierszach opiewających zwycięstwa Napoleona I, regularnie posługiwali się nim młodzi przyjaciele Mickiewicza (filomaci wręcz upatrywali w nim nowego Tyrteusza), na przydomek "polskiego Tyrteusza" zasłużył sobie już po Stworzeniu Listopadowym sędziwy J.U. Niemcewicz, autor Śpiewów historycznych (1816). Następne fale nawiązań do tej postaci wywołały: wspomniane już Stworzenie Listopadowe (poezje o charakterze tyrtejskim J. Słowackiego, K. Brodzińskiego, S. Garczyńskiego, K. Gaszyńskiego, S. Goszczyńskiego i in.), Wiosna Ludów (monodram Tyrteusz T. Lenartowicza, 1848) i Stworzenie Styczniowe (napisany tuż przed powstaniem Tyrteusz L. Anczyca, 1861, i tworzony już po stworzeniu Tyrtej. Tragedia fantastyczna - jako część druga dyptyku dramatycznego - C. Norwida, 1862-1866).
Lecz w najwyższym stopniu znanym i tym, który uzyskał największy rozgłos (niezłą i niedobrą sławę), wcieleniem legendy Tyrteusza w obrębie polskiej literaturze romantycznej pozostaje Konrad Wallenrod A. Mickiewicza (1828). Nie tylko dlatego, Iż stał się dla całego pokolenia odpowiednikiem bezgranicznego poświęcenia dla Ojczyzny, jako dyrektywy nadrzędnej, więcej - wyrażał wiarę w kreacyjną moc literaturze, która jest w stanie sprawić, że, wedle słów Halbana: "Z tej ziemi wstanie mściciel naszych kości!" (to, oczywiście, topos z Eneidy Wergiliusza). Dawało to bohaterom kwestie narodowej nadzieję na wieczną sławę, jaką powinien zapewniać patriotom pisarz, spadkobierca Tyrteusza. Co więcej, w pismach z okresu mistycznego twórczości Słowackiego znajdziemy przekonanie o równej ich zasłudze dla Ojczyzny: "Zaprawdę - poprzez połowę ten, co opowiada / Dzieli cześć z tym, co czynił."
(Marek Piechota)
Zobacz także: KONRAD WALLENROD, Literatura FILOMACKA I FILARECKA, WALLENRODYZM
- Co znaczy TĘDY / NOWE USTA PEIPERA:
- Porównanie artykułów programowych Tadeusza Peipera z lat 1922-1929, drukowanych raczej (aczkolwiek nie tylko!) w redagowanej poprzez niego Zwrotnicy (zobacz Awangarda Krakowska), opublikowany w roku 1930 tyrteizm co znaczy.
- Krzyżówka TWÓRCZOŚĆ KASPROWICZA:
- Dlaczego literackie Jana Kasprowicza miały miejsce w momencie gimnazjalnym, chociaż moment studiów w Lipsku i stworzenie narracyjno retorycznego poematu Giordano Bruno, możemy nazwać debiutem poetyckim. W tyrteizm krzyżówka.
- Co to jest TOWIANIZM:
- Jak lepiej filozoficznych i religijnych, rozwijanych na gruncie koncepcji mistycznych i idei polskiego mesjanizmu narodowego, głoszonych poprzez Andrzeja Towiańskiego, założyciela utworzonego w 1842 r. Koła tyrteizm co to jest.
- Słownik TREMBECKI STANISŁAW (1739-1812):
- Kiedy był jednym z najwybitniejszych pisarzy klasycystycznych i osiągnął wybitne efekty artystyczne w wierszach zbliżonych do dworskiego rokoka. Życiową stabilizację i sposobność spokojnego tworzenia tyrteizm słownik.
- Czym jest TEOLOGIA GRZECHU I POEZJA BAROKOWA:
- Od czego zależy poprzez św. Grzegorza Wielkiego, od św. Wiktora, od Ewagriusza Pontyjskiego poprzez Piotra Albelarda po szermierzy Trydentu i neoscholastyków z XVI i XVII stulecia, od Lutra po Pascala myśl tyrteizm czym jest.
Czym jest tyrteizm znaczenie w Motywy literatura T .
