Co znaczy POWIEŚĆ HISTORYCZNA:
Bezpośrednio po wojnie w prozie historycznej dominowała dziedzina związana z początkami państwa polskiego. Serię bardzo popularnych powieści osnutych na tle historii Polski X-XIV w. i walki z naporem niemieckim zainagurował wtedy Karol Bunsch. Spośród "powieści piastowskich" (termin K. Wyki) na specjalną uwagę zasługuje wszakże wielotomowy cykl Antoniego Gołubiewa Bolesław Chrobry, wielowątkowa, epicka panorama, ukazująca mechanizm budowy państwa. Poeta zaakcentował szczególnie konflikt pomiędzy cywilizacyjną funkcją organizacji państwowej, wkroczeniem na ziemie polskie chrześcijaństwa a zachowaniem żywiołowym, posłusznym wyłącznie podszeptom instynktów. Wyraźne echa tradycji naturalizmu odezwały się tu także w kreśleniu barwnych, gwałtownych charakterów, paraleli pomiędzy naturą a światem społecznym, prymitywizującej język (derywacja wsteczna, unikanie rzeczowników abstrakcyjnych) archaizacji.
Najwybitniejsze osiągnięcia powieści historycznej w drugiej połowie naszego stulecia powiązane są jednak z twórczością Hanny Malewskiej i Teodora Parnickiego. W pisarstwie Malewskiej można wyróżnić dwa okresy. Pierwotnie autorka podejmowała tradycję gatunku, poddając go zarazem daleko idącej modernizacji (waga psychologicznej motywacji działań bohaterów, prezentacja sceniczna w miejsce ciągłej narracji). Nietrwałości poczynań w sferze politycznej Malewska przeciwstawiała rangę działań kulturotwórczych. Wskazywała zarazem na niebywałość zasad etyki chrześcijańskiej (zobacz Powieść tak zwany katolicka). Artystyczną i ideową sumą pierwszego etapu twórczości Malewskiej jest dwutomowa powieść Przemija postać świata, opowiadająca o ratowaniu ludzkiej godności i dziedzictwa kulturowego antyku w ogniu niszczącej wojny gotycko bizantyńskiej z VI w. n.e. Potem autorka zwróciła się ku formom łączącym tradycję epicką z esejem i wzorami piśmiennictwa danej epoki (tak zwany mimetyzm formalny). W Panach Leszczyńskich, gdzie przypomniała intelektualny majątek XVII w., nawiązała do tradycji epistolografii barokowej i literatury sylwicznej. W Opowieści o siedmiu mędrcach, przypominając dziedzictwo myśli filozofów jońskich, częściowo wykorzystała wzory nowelistyki antycznej.
Oryginalna twórczość Parnickiego, nowatora powieści historycznej w skali światowej, tworzy swoisty wieloksiąg, między innymi ze względu licznych w poszczególnych książkach nawiązań do wcześniejszego dorobku. Nie wszystkie jego powieści (Koniec "Zgody Narodów", Wyraz i ciało, Tylko Beatrycze, Zgon Aecjusza i in.) dają studium momentu historycznego, akcentując dynamiczny charakter dziejów, wymykających się wszelkim próbom uporządkowania (z reguły takim wysiłkom przyświeca zresztą jawna bądź ukryta zamysł ideologiczna). Troszcząc się o ukazanie złożoności "nieobejmowalnej" historii i istnienia każdego bohatera (dla Parnickiego obiektem dziejów są nawet postaci dalszego planu!), autor wskazywał, Iż każdy porządkujący historię dyskurs redukuje tę złożoność. Stąd stopniowe ograniczanie kompetencji narratora. Od Słowa i ciała poczynając, powieści Parnickiego są komponowane wyłącznie z dialogów pomiędzy postaciami, ich listów, wyznań i komentarzy autorstwa czytelników tychże. Szczególnie interesował pisarza status jednostki, jej próby odnalezienia swojego miejsca w dziejach, nawet złudne wysiłki naniesienia na historię własnego projektu narracyjno mitycznego (cykl Twarz księżyca). Analizował także Parnicki systemy funkcjonowania instytucji władzy, podnosił związek wszelkich ideologii z kontekstem politycznym, a równocześnie - kulturotwórczą atrakcyjność ideowych propozycji (cykl Nowa baśń). Wzrastające znaczenie refleksji autotematycznej z czasem na pierwszy plan wysunęło w tej twórczości problematykę związaną z samym procesem pisania dzieła literackiego (zobacz Powieść eksperymentalna).
Dla nie wszystkich pisarzy powojennych wycieczki w historię bywały natomiast pretekstem dla przedstawienia systemów zniewolenia jednostki. Świat przedstawiony zyskiwał wówczas przejrzystą wykładnię alegoryczną, a utwór upodabniał się do paraboli (na przykład Ciemności kryją ziemię J. Andrzejewskiego, Msza za miasto Arras A. Szczypiorskiego). Mechanizmy powiązane z ewolucją XX wiecznej prozy w powieści historycznej wyraziły się w łączeniu fikcji literackiej z refleksją eseistyczną i jawnym przywoływaniem źródeł (prócz potem Malewskiej, twórczość J. Bocheńskiego, M. Brandysa, W. Terleckiego, J.M. Rymkiewicza). Charakterystyczne dla powojennej powieści historycznej były także utwory przeznaczone genealogii polskiej inteligencji, zbudowane wg reguł bliskich zasadom mimetyzmu formalnego (Apokryf dla rodziny H. Malewskiej, Wariacje pocztowe K. Brandysa). Strategicznym celem większości pisarzy podejmujących problematykę historyczną była próba restytucji ciągłości tradycji, której zagroziły wydarzenia polityczne naszego stulecia.
(Krzysztof Uniłowski)
Zobacz także: SREBRNE ORŁY PARNICKIEGO
Najwybitniejsze osiągnięcia powieści historycznej w drugiej połowie naszego stulecia powiązane są jednak z twórczością Hanny Malewskiej i Teodora Parnickiego. W pisarstwie Malewskiej można wyróżnić dwa okresy. Pierwotnie autorka podejmowała tradycję gatunku, poddając go zarazem daleko idącej modernizacji (waga psychologicznej motywacji działań bohaterów, prezentacja sceniczna w miejsce ciągłej narracji). Nietrwałości poczynań w sferze politycznej Malewska przeciwstawiała rangę działań kulturotwórczych. Wskazywała zarazem na niebywałość zasad etyki chrześcijańskiej (zobacz Powieść tak zwany katolicka). Artystyczną i ideową sumą pierwszego etapu twórczości Malewskiej jest dwutomowa powieść Przemija postać świata, opowiadająca o ratowaniu ludzkiej godności i dziedzictwa kulturowego antyku w ogniu niszczącej wojny gotycko bizantyńskiej z VI w. n.e. Potem autorka zwróciła się ku formom łączącym tradycję epicką z esejem i wzorami piśmiennictwa danej epoki (tak zwany mimetyzm formalny). W Panach Leszczyńskich, gdzie przypomniała intelektualny majątek XVII w., nawiązała do tradycji epistolografii barokowej i literatury sylwicznej. W Opowieści o siedmiu mędrcach, przypominając dziedzictwo myśli filozofów jońskich, częściowo wykorzystała wzory nowelistyki antycznej.
Oryginalna twórczość Parnickiego, nowatora powieści historycznej w skali światowej, tworzy swoisty wieloksiąg, między innymi ze względu licznych w poszczególnych książkach nawiązań do wcześniejszego dorobku. Nie wszystkie jego powieści (Koniec "Zgody Narodów", Wyraz i ciało, Tylko Beatrycze, Zgon Aecjusza i in.) dają studium momentu historycznego, akcentując dynamiczny charakter dziejów, wymykających się wszelkim próbom uporządkowania (z reguły takim wysiłkom przyświeca zresztą jawna bądź ukryta zamysł ideologiczna). Troszcząc się o ukazanie złożoności "nieobejmowalnej" historii i istnienia każdego bohatera (dla Parnickiego obiektem dziejów są nawet postaci dalszego planu!), autor wskazywał, Iż każdy porządkujący historię dyskurs redukuje tę złożoność. Stąd stopniowe ograniczanie kompetencji narratora. Od Słowa i ciała poczynając, powieści Parnickiego są komponowane wyłącznie z dialogów pomiędzy postaciami, ich listów, wyznań i komentarzy autorstwa czytelników tychże. Szczególnie interesował pisarza status jednostki, jej próby odnalezienia swojego miejsca w dziejach, nawet złudne wysiłki naniesienia na historię własnego projektu narracyjno mitycznego (cykl Twarz księżyca). Analizował także Parnicki systemy funkcjonowania instytucji władzy, podnosił związek wszelkich ideologii z kontekstem politycznym, a równocześnie - kulturotwórczą atrakcyjność ideowych propozycji (cykl Nowa baśń). Wzrastające znaczenie refleksji autotematycznej z czasem na pierwszy plan wysunęło w tej twórczości problematykę związaną z samym procesem pisania dzieła literackiego (zobacz Powieść eksperymentalna).
Dla nie wszystkich pisarzy powojennych wycieczki w historię bywały natomiast pretekstem dla przedstawienia systemów zniewolenia jednostki. Świat przedstawiony zyskiwał wówczas przejrzystą wykładnię alegoryczną, a utwór upodabniał się do paraboli (na przykład Ciemności kryją ziemię J. Andrzejewskiego, Msza za miasto Arras A. Szczypiorskiego). Mechanizmy powiązane z ewolucją XX wiecznej prozy w powieści historycznej wyraziły się w łączeniu fikcji literackiej z refleksją eseistyczną i jawnym przywoływaniem źródeł (prócz potem Malewskiej, twórczość J. Bocheńskiego, M. Brandysa, W. Terleckiego, J.M. Rymkiewicza). Charakterystyczne dla powojennej powieści historycznej były także utwory przeznaczone genealogii polskiej inteligencji, zbudowane wg reguł bliskich zasadom mimetyzmu formalnego (Apokryf dla rodziny H. Malewskiej, Wariacje pocztowe K. Brandysa). Strategicznym celem większości pisarzy podejmujących problematykę historyczną była próba restytucji ciągłości tradycji, której zagroziły wydarzenia polityczne naszego stulecia.
(Krzysztof Uniłowski)
Zobacz także: SREBRNE ORŁY PARNICKIEGO
- Co znaczy PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Porównanie wywołały znów nieco odmienne warunki rozwoju j. polskiego. W dużej części pogłębiły się pozytywne przedmioty, które zostały zapoczątkowane w momencie dwudziestolecia międzywojennego. To są w powieść historyczna co znaczy.
- Krzyżówka POWIEŚĆ HISTORYCZNA:
- Dlaczego powieść historyczna nie była dominującą odmianą w ówczesnej prozie. Przypadek wymieniła się w następnej dekadzie. Wtedy także otrzymaliśmy szereg utworów zajmujących znaczne miejsce w XX wiecznej powieść historyczna krzyżówka.
- Co to jest PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Jak lepiej średniopolskiej główne zmiany językowe rozciągnięte były w okresie, trwały od początku XVI po pierwszą połowę XVIII stulecia, a dotyczyły: a) w dziedzinie fonetyki - zaniku samogłosek pochylonych (á powieść historyczna co to jest.
- Słownik POWIEŚCI I OPOWIADANIA ŻEROMSKIEGO:
- Kiedy opowiadaniami publikowanymi od 1890 r. w Głosie . Te pierwsze teksty to: Po Sedanie, Złe przeczucie, Pokusa, Cokolwiek się zdarzy, niech uderza we mnie, Ananke, Zapomnienie, Siłaczka. Wyrastały one powieść historyczna słownik.
- Czym jest PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Od czego zależy zastrzeżenia, Iż moment od końca XV w. do początków wieku XVII, który w dziejach literatury i kultury określamy jako renesans, odegrał bardzo istotną rolę w rozwoju j. polskiego. W klasycznej już powieść historyczna czym jest.
Czym jest powieść historyczna znaczenie w Motywy literatura P .
