Postać WINCENTY WITOS biografia

Kim był WINCENTY WITOS co zrobił: 2 1 stycznia 1 8 7 4 - 3 1 października 1 9 4 5znakomity działacz ruchu ludowego Urodził się we wsi Wierzchosławice (pow. tarnowski), w rodzinie chłopskiej. W 1887 r. ukończył szkołę ludową. W kolejnych latach uzupełniał wiedzę przez samokształcenie. Pracował jako drwal w dobrach księcia Sanguszki, potem prowadził swoje gospodarstwo rolne. Od 1893 r. był korespondentem "Przyjaciela Ludu". W 1895 r. wstąpił do Stronnictwa Ludowego (SL). Spór z miejscowym proboszczem zapoczątkował jego karierę polityczną. Stał się osobą znaną. W latach 1903-1913 był członkiem Porady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) i prezesem Zarządu Powiatowego PSL w Tarnowie. Po rozłamie w PSL został jednym z liderów PSL "Piast" (1913). Od 1914 r. był wiceprezesem Porady Naczelnej PSL "Piast". W 1905 r. został wybrany członkiem porady powiatowej w Tarnowie. Od 1908 do 1931 r. był wójtem swojej gminy, a od 1908 do 1914 r. posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie. W 1911 r. został posłem do wiedeńskiego parlamentu, gdzie od 1913 r. był prezesem Klubu Poselskiego PSL. Po wybuchu I wojny światowej współtworzył Naczelny Komitet Narodowy w Krakowie. W 1915 r. odszedł od proaustriackiej koncepcji na rzecz szukania niepodległości Polski w oparciu o Ententę. W latach 1917-1918 był członkiem Ligi Narodowej. W parlamencie wiedeńskim poparł rezolucję, gdzie domagano się utworzenia niepodległego państwa polskiego. W październiku 1918 r. był współtwórcą i prezesem Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która przejęła władzę z rąk austriackich na terenie Galicji. Nie udzielił poparcia Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Repu-bliki Polskiej w Lublinie i rządowi Jędrzeja Moraczewskiego w Warszawie, uważając, iż są one zbyt radykalne i nie reprezentują wszystkich opcji politycznych. W latach 1918-1931 był prezesem Zarządu Głównego PSL "Piast" i posłem do sejmu (1919-1933), gdzie przewodniczył klubowi poselskiemu "Piasta". W sejmie walczył o kwestie wsi, między innymi doprowadził do ustawy o reformie rolnej. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej był premierem Rządu Obrony Narodowej (1920-1921) i członkiem Porady Obrony Narodowej, przyczyniając się do konsolidacji społeczeństwa polskiego w obliczu straty niepodległości. Po podpisaniu paktu lanckorońskiego z Chrześcijańskim Związkiem Jedności Narodowej, utworzył rząd Chjeno-Piasta (1923). Jego przychodnia upadł po strajkach robotniczych i krwawych wydarzeniach w Krakowie. Ponownie został premierem rządu Chjeno-Piasta w maju 1926 r. Ustąpił wskutek zamachu majowego Józefa Piłsudskiego. W okresie rządów sanacji był jednym z najaktywniejszych opozycjonistów. Poparł Centrolew (1929-1930), a na Kongresie Obrony Praw Człowieka i Wolności Ludu w Krakowie wygłosił ostre przemówienie przeciwko Piłsudskiemu. Był więźniem brzeskim i oskarżonym w procesie brzeskim (1931-1933). Za przygotowanie zamachu stanu został skazany na 1,5 roku więzienia. Chcąc uniknąć wykonania wyroku, przebywał na emigracji, raczej w Czechosłowacji. Po zjednoczeniu ruchu ludowego i utworzeniu SL (1931) był zaocznie wybierany prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego SL. Na emigracji był jednym z inicjatorów Frontu Morges, opozycji wobec sanacji (1936). Opowiadał się za współpracą z PPS. Był przeciwny frontowi ludowemu zainicjowanemu poprzez komunistów. Do Polski wrócił w marcu 1939 r. Po krótkim aresztowaniu włączył się do życia politycznego. W okresie okupacji niemieckiej był więziony (1939-1941) i nakłaniany poprzez Niemców do powstania rządu kolaboracyjnego. W 1945 r. odrzucił propozycję udziału w rozmowach moskiewskich w kwestii powołania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i w pracach Krajowej Porady Narodowej jako jej wiceprezydent. W sierpniu 1945 r. został prezesem PSL. Zmarł w Krakowie. (KM)