Postać SULEJMAN WSPANIAŁY biografia

Kim był SULEJMAN WSPANIAŁY co zrobił: k w i e c i e ń 1 4 9 5 - 5 l u b 6 września 1 5 6 6Był synem Selima I Groźnego, zwanego Okrutnym, który po licznych podbojach w Egipcie, na Bliskim Wschodzie i w Azji Mniejszej, uzyskując w 1517 r. klucze do świętego miasta islamu, Mekki, stał się symbolicznie opiekunem całego świata muzułmańskiego. Sulejman, jako jego następca, sułtanem został w 1520 r. Kontynuował sukcesy ojca w polityce zagranicznej, w pierwszej kolejności dzięki swoim talentom organizatorskim. Już najpierw panowania po wojnach z Węgrami w 1521 r. zyskał Belgrad, a w dalszym ciągu ponownie pokonał armię węgierską w 1526 r. w bitwie pod Mohaczem. Wojskami węgierskimi w tej bitwie dowodził wnuk króla Polski, Kazimierza Jagiellończyka - Ludwik II Jagiellończyk, który poległ na polu bitwy. Oznaczało to wówczas kres panowania Jagiellonów na Węgrzech i w Czechach i objęcie tam rządów poprzez Habsburgów. Znaczna część Węgier popadła jednak w wasalną zależność od Turcji po następnych wyprawach Sulejmana skończonych zajęciem Budy. W 1529 r. po raz pierwszy wojska tureckie pod jego dowództwem bezskutecznie oblegały Wiedeń. Następną wojnę z Habsburgami prowadził w latach 1543-1562 i powiodło mu się wówczas opanować wyspy na morzach Egejskim i Jońskim. Flota turecka, zreorganizowana i dowodzona poprzez Hayreddina zwanego Barbarossą, zdominowała wówczas Morze Śródziemne: w 1538 r. w bitwie pod Prevez pokonała flotę wenecko-hiszpańską, a w 1565 próbowała bezskutecznie zdobyć Maltę. Turcy w 1538 r., za panowania Sulejmana, próbowali nawet otworzyć morską drogę do Indii. Sułtan prowadził również zdobywcze wyprawy w Azji. Po wojnach z Persją (1534-1555) zajął część Gruzji, Mezopotamię i Jemen, a w 1534 r. Bagdad. W Afryce przyłączył do swego państwa w 1534 r. Tunis, a w 1551 r. Trypolitanię i Algier. Był nie tylko znakomitym wodzem, lecz również zręcznym dyplomatą. Za jego panowania, w 1535 r. doszło do pierwszego antyhabsburskiego przymierza francusko-tureckiego, które mimo różnic religijnych, dla osiągnięcia celów politycznych zapoczątkowało obopólnie korzystną współpracę polityczną i handlową, która utrzymała się do XVIII w. Zmarł w trakcie kolejnej wyprawy w obozie wojskowym w Szigetvar. Ten najwybitniejszy król turecki ugruntował hegemonię turecką na Bliskim Wschodzie i w Europie Środkowowschodniej, kładąc podwaliny pod Imperium Osmanów. W historii Turcji Sulejman znany jest jednak w pierwszej kolejności jako wzór idealnego władcy, cechujący się pobożnością, miłosierdziem i szczodrością. W okresie jego panowania na dworze pielęgnowano naukę i literaturę, które kwitły dzięki jego niezwykłej zdolności dobierania sobie uzdolnionych współpracowników. Dzięki prawodawczej działalności szejka Ebussuda powiodło się wówczas na sporo lat dokonać zharmonizowania prawodawstwa świeckiego z prawem islamskim (szariatem) przez ogłaszane poprzez Ebussuda orzeczenia prawne (fatwy). Zaufanym sułtana był również Muhammad Abdullah Baki, klasyczny pisarz arabski, którego liryki opiewały radość życia. W tym samym czasie tworzył także najwybitniejszy pisarz turecki i azerski okresu klasycznego - Fuzuli (Mehmed bin Süleyman). Znany jest między innymi z kasydy (gatunek liryczny) na cześć Sulejmana Wspaniałego i poematu Leyla u Mecnun, dedykowanego również sułtanowi. Nawet sam sułtan pisywał utwory poetyckie pod pseudonimem Muhibbi. Chwałę wielkiego sułtana czcił w swych budowlach nadworny architekt, Sinan (Sinan Abdülmennam Aga). W samym Stambule na zlecenie władcy wzniósł powyżej 300 budynków, raczej w stylistyce bizantyjskiej (wówczas rozwinął się turecki typ meczetu krytego centralną kopułą). Sam Sinan zyskał sławę po wzniesieniu całego kompleksu budowli, zwanego meczetem Sulejmana. Znajdujące się tam wyższe kolegium muzułmańskie uważano za przewyższające poziomem nawet uniwersytety europejskie. Największym dziełem Sinana okazał się wzniesiony już po zgonu jego mecenasa meczet Selima II w Edirne, którego średnica kopuły dorównała wielkością kopule bazyliki Mądrości Bożej. (RK)