Postać Kazimierz Sprawiedliwy biografia

Kim był Kazimierz Sprawiedliwy co zrobił: 1138-1194Książę wiślicki, sandomierski i krakowski, najmłodszy syn Bolesława III Krzywoustego i Salomei, córki Henryka, hrabiego Bergu. Urodził się w 1138 r., najpewniej tuż przed śmiercią ojca. Początkowo nie dostał jednak własnej dzielnicy i przebywał u boku matki w Łęczycy, a po jej zgonu, w 1144 r., na dworze brata Bolesława Kędzierzawego. W 1157 r., na mocy układu zawartego w Krzyszkowie pomiędzy Bolesławem Kędzierzawym a cesarzem Fryderykiem Barbarossą, został oddany na dwór cesarski jako zakładnik; powrócił do Polski zapewne w 1161 r.swoją dzielnicę dostał Kazimierz dopiero dzięki testamentowi brata Henryka. W 1166 r. Bolesław Kędzierzawy przekazał mu jednak tylko część spadku, dzieląc księstwo sandomierskie na trzy części, z których Kazimierz objął część zachodnią z Wiślicą. Jego rządy to moment świetności grodu, który książę odbudował (po spaleniu go w 1136 r. poprzez Kumanów - Połowców) i wzniósł tam kolegiatę pw. Panny Marii. W krypcie tej świątyni (potem kilkakrotnie przebudowywanej) zachowała się płyta gipsowa, przedstawiająca - jak przypuszczają historycy - w dolnej części Kazimierza Sprawiedliwego z żoną Heleną i synem Bolesławem, z kolei w górnej - biskupa krakowskiego Gedkę, jego ojca i młodego Leszka, syna Bolesława Kędzierzawego. Kazimierz był w tym czasie (1171- 1172) również fundatorem kościoła dla joannitów w Zagości, gdzie rycerzy zakonnych osadził jeszcze Henryk sandomierski. Na dworze Kazimierza wychowywali się jego krewniacy - siostrzeniec Roman, książę wołyńsko-halicki, i jego bracia, Wsiewołod i Włodzimierz.W 1172 r. możni krakowscy, którzy zamierzali pozbawić władzy Bolesława Kędzierzawego, zaproponowali tron Kazimierzowi. Ten zachował się jednak lojalnie wobec brata i propozycji nie przyjął. Po zgonu Bolesława w 1173 r. nowy senior, Mieszko Stary, przekazał Kazimierzowi pozostałą część dzielnicy sandomierskiej wspólnie z Sandomierzem.W 1177 r. doszło do buntu możnych krakowskich przeciwko seniorowi. Buntownicy, na czele z biskupem Gedką, zamierzali oddać tron Bolesławowi Wysokiemu, księciu śląskiemu. Ten jednak nie mógł go przyjąć, bo we własnej dzielnicy musiał walczyć w tym czasie o władzę z synem Jarosławem i z bratem Mieszkiem Plątonogim. W tej sytuacji tron zaproponowano Kazimierzowi, który tym wspólnie ofertę przyjął, łamiąc obowiązującą do tej chwili zasadę senioratu. Mieszko Stary utracił władzę również w swojej Wielkopolsce, gdzie pokonał go własny syn Odon, związany z buntownikami krakowskimi. Wskutek tych wydarzeń Kazimierz skupił w swoich rękach sporą część ziem polskich wspólnie z Gnieznem i Kaliszem. Podporządkowali mu się książęta: Odon poznański, Bolesław Wysoki wrocławski, Konrad głogowski, a nawet ich brat Mieszko Plątonogi, sprzyjający początkowo wygnanemu Mieszkowi Staremu. Książę krakowski sprawował również opiekę nad małoletnim Leszkiem, księciem Mazowsza i Kujaw.W 1180 r. Kazimierz zwołał zjazd do Łęczycy, na który przybyli przedstawiciele episkopatu polskiego z arcybiskupem Zdzisławem. Uchwały wiecu dotyczyły spraw polityczno-ustrojowych; rok potem zatwierdził je papież Aleksander III. Wiec łęczycki musiał również stanąć na gruncie uznania de facto pryncypatu Kazimierza, odmiennie nie uczestniczyliby w nim biskupi z całej Polski. Książę wystarał się wkrótce u papieża i cesarza o potwierdzenie wynikających z elekcji praw do tronu krakowskiego.Mieszko Stary nie pogodził się jednak z stratą władzy. W 1182 r. przy użyciu książąt pomorskich powiodło mu się zdobyć Gniezno. W dalszym ciągu pojednał się z synem Odonem i przejął kontrolę nad Wielkopolską. W 1184 r. doczekał się również interwencji w swojej sprawie cesarza Fryderyka Barbarossy, lecz wyprawa nie dotarła do ziem polskich. W Halle posłowie Kazimierza nie tylko zaoferowali cesarzowi większą sumę pieniędzy od tej, którą deklarował Mieszko Stary, lecz również złożyli zobowiązanie, iż ich książę uzna zwierzchnictwo cesarskie. Dwa lata potem pozycję Kazimierza umocniło podłączenie do swych ziem Mazowsza i Kujaw, po zgonu Leszka Bolesławowica. Odtąd Polska posiadała jednak naprawdę dwóch książąt zwierzchnich, skłóconych pomiędzy sobą, i kilku książąt dzielnicowych.W polityce zewnętrznej Kazimierza sporą rolę odgrywały kwestie ruskie. W 1178 r. wydał własną córkę (nieznaną z imienia) za Wsiewołoda Czermnego, z linii Olegowiczów, księcia kijowskiego. W 1180 r. Kazimierz efektywnie wspomagał Wasylka Jaropełkowicza, księcia drohiczyńsko- -brzeskiego, w walkach o Brześć z Włodzimierzem Wołodarowiczem, księciem mińskim. W 1182 r. interweniował w księstwie brzeskim na rzecz Światosława Mścisławicza, syna jego siostry, Agnieszki, którego przywrócił do władzy po zwycięskiej bitwie z jego poddanymi pod Brześciem. Kiedy jednak w 1183 r. Światosław został otruty, Kazimierz przekazał księstwo bratu zamordowanego, a swemu siostrzeńcowi, Romanowi, księciu włodzimierskiemu. Następna interwencja miała miejsce w 1187 r. w księstwie halickim, gdzie Kazimierz poparł księcia Olega, syna Jarosława Ośmiomysła. Gdy jednak i ten został otruty poprzez bojarów, zwolenników starszego brata Włodzimierza, osadził w Haliczu księcia Romana. Walki te wykorzystał władca węgierski Bella III, który początkowo poparł Włodzimierza, lecz później uwięził go. Włodzimierzowi powiodło się jednak zbiec z węgierskiego więzienia i uzyskać wsparcie cesarza Fryderyka Barbarossy, który polecił Kazimierzowi udzielić mu pomocy. Nasz król błyskawicznie wystąpił przeciw panowaniu węgierskiemu i wyprawił na Halicz wojewodę krakowskiego Mikołaja, który w sierpniu 1189 r. uroczyście wprowadził Włodzimierza do swej stolicy.spore zaangażowanie Kazimierza w kwestie ruskie wzbudziło jednak niezadowolenie części możnych krakowskich, na czele z Henrykiem Kietliczem, kasztelanem krakowskim, którzy postanowili oddać tron Mieszkowi Staremu. W 1191 r., w trakcie nieobecności Kazimierza w państwie, mimo oporu ze strony biskupa Pełki, opanowali Kraków. Mieszko Stary oddał jednak rządy w mieście swemu synowi Bolesławowi i Henrykowi Kietliczowi, którzy nie zdołali go obronić przed powracającym z Rusi - jeszcze w tym samym roku - Kazimierzem. Buntowników książę potraktował delikatnie, jedynie Henryk Kietlicz został skazany na wygnanie, z kolei Bolesława odesłał do ojca.Ostatnie lata swego życia (1192-1194) Kazimierz poświęcił walkom - prowadzonym z różnym skutkiem - z Połekszanami, jednym z plemion jaćwieskich, które zamieszkiwało dolinę rzeki Łek (Ełk), stanowiąc jednak ciągłe zagrożenie północno-wschodnich granic jego władztwa. 5 maja 1194 r., po powrocie ze zwycięskiej wyprawy przeciw Jaćwingom, Kazimierz, uczestnicząc w uroczystościach z okoliczności 10. rocznicy sprowadzenia relikwii św. Floriana, w czasie uczty, "wychyliwszy maleńki kubek, na ziemię się osunął i ducha wyzionął. Nie wiadomo, czy zgasł [tknięty] chorobą, czy trucizną". Wincenty Kadłubek - jego nadworny kronikarz - dodał jeszcze, iż o spowodowanie zgonu księcia oskarżano pewną kobietę z Krakowa, która chcąc go "do lubieżności i miłosnych z sobą związków pobudzić", podała mu napój miłosny. Wersji tej historycy nie potwierdzili, lecz także nie można jej wykluczyć.Kronikarz pozostawił precyzyjną charakterystykę księcia. Wg niego, Kazimierz lubił grać w kości i wydawać wystawne uczty. Dowiadywał się wtedy od pijanych biesiadników o pilnie strzeżonych tajemnicach, w tym o przygotowywanych spiskach przeciw sobie. Niestety, przewarzająca część pozostałych cech, którymi określał kronikarz Kazimierza, okazało się przeniesionych z chrześcijańskiego ideału epoki - świętego Bernarda z Clairvaux. Kazimierz został pochowany w katedrze krakowskiej. Przydomek Sprawiedliwy nadał mu dopiero Bernard Wapowski, historiograf króla Zygmunta Starego, w swej historii Polski, a spopularyzowali kolejni XVI-wieczni pisarze. Pozostawił po sobie wdowę, Helenę, córkę Konrada II, księcia znojemskiego (Morawy), i dwóch synów: Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego. W dziejach Kościoła zapisał się jako hojny ofiarodawca na rzecz klasztorów: joannitów w Zagości, norbertanek w Zwierzyńcu (1173-1176), bożogrobców w Miechowie, kanoników regularnych w Trzemesznie i Czerwińsku; kolegiat: w Opatowie, Sandomierzu i Wiślicy. Ufundował opactwo cystersów w Sulejowie (1176- 1177), a w dalszym ciągu założył i uposażył kolegiatę św. Floriana pod Krakowem (1184). Za jego odpowiednikiem (i częściowo z jego inicjatywy) poszli możni świeccy i duchowni, fundując klasztory w Koprzywnicy (1185) i Wąchocku (1179). Był jednym z najwybitniejszych władców polskich XII w. Jego wpływy sięgały daleko poza granice Polski - na cały pas księstw ruskich od Narwi i Biebrzy po Karpaty. (JS)1138narodziny Kazimierza Sprawiedliwego1166Bolesław Kędzierzawy nadaje Kazimierzowi Sprawiedliwem udzielnicę wiślicką1177Kazimierz Sprawiedliwy przejmuje władzę w Krakowie, łamiąc zasadę senioratu1180zjazd łęczycki1180-1191Interwencje Kazimierza Sprawiedliwego w księstwach ruskich1194zgon Kazimierza Sprawiedliwego