Postać JAN STEFAN CZARNIECKI biografia

Kim był JAN STEFAN CZARNIECKI co zrobił: 1 5 9 9 - 1 6 lutego 1 6 6 5 Pochodził ze średniej szlachty i musiał mozolnie pokonywać następne szczeble kariery wojskowej. Zaczął ją w trakcie wojny chocimskiej w 1621 r. Pierwsze doświadczenia dowódcze zbierał pod komendą hetmana Stanisława Koniecpolskiego w okresie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. W okresie stworzenia Bohdana Chmielnickiego służył jako oficer wojska koronnego pod komendą syna wielkiego hetmana koronnego Mikołaja Potockiego, Stefana. W trakcie przegranej bitwy pod Żółtymi Wodami z armią kozacko-tatarską otrzymał się do niewoli, po której powrócił z Krymu do państwie dopiero w 1649 r. Samodzielne stanowiska dowódcze rozpoczął pełnić w okresie wojny z Rosją. Jednak prawdziwą sławę przyniósł mu udział w następnym etapie wojen polsko-szwedzkich, tak zwany potopie szwedzkim w latach 1655-1660. Czarniecki, należąc już przedtem do grona zwolenników stronnictwa królewskiego, nie opuścił Jana Kazimierza jak przewarzająca część polskich magnatów. Jako jeden z nielicznych nie złożył broni do końca, na początku powstrzymując ataki wojsk szwedzkich na Kraków, a po powrocie do państwie z wygnania na Śląsku Jana Kazimierza, stanął na czele samodzielnej dywizji, tak zwany dywizji Czarnieckiego. Sławę przyniosła mu bitwa pod Warką 7 IV 1656 r. Jako regimentarz królewski pokonał Szwedów, którymi dowodził margrabia Fryderyk Badeński, próbujący przyjść z odsieczą Karlowi X Gustawowi, odciętemu ze własną armią w widłach Wisły i Sanu. Czarniecki wykorzystał husarię, która po przejściu Pilicy rozgromiła wojska nieprzyjaciela i zyskała obóz. Niestety, zwycięstwo to okupione zostało wypuszczeniem z okrążenia króla Szwecji. W drugim etapie wojny polsko-szwedzkiej na początku poniósł porażkę pod Kleckiem, lecz już na Pomorzu odniósł szereg sukcesów taktycznych. Kiedy po stronie szwedzkiej zaangażował się książę Siedmiogrodu, Jerzy Rakoczy, Czarniecki osaczył i zmusił do kapitulacji pod Czarnym Ostrowem wojska siedmiogrodzkie. Tę w najwyższym stopniu znaczną kampanię w jego karierze wojskowej zakończył poza granicami państwie, dowodząc w latach 1658-1659 oddziałami polskimi w wyprawie brandenbursko - polsko - habsburskiej do Danii przeciwko Karolowi X Gustawowi. Po zakończeniu kampanii szwedzkiej walczył jeszcze w ostatnim etapie wojen polsko-rosyjskich. Rosja w trakcie potopu szwedzkiego powstrzymywała się od działań wojennych w obawie przed wzmocnieniem Karola Gustawa, jednak już w 1660 r. wojna rozpoczęła się na nowo. Czarniecki wsławił się tym wspólnie zwycięstwem pod Połonką. Pokonał Iwana Chowańskiego i zmusił go do wycofania się za rzekę Berezynę. Po raz ostatni własne wojska poprowadził w 1663 r. w nieudanej polskiej ofensywie na lewobrzeżną Ukrainę. Zwycięstwa wojskowe Czarnieckiego nie szły w parze z jego sukcesami w polityce. Zawsze zachowywał wierność królowi Janowi Kazimierzowi. W okresie tak zwany rokoszu Lubomirskiego, mimo oporu większości magnatów stał wiernie u boku swego władcy. Umierał rozgoryczony, uważając iż jego zasługi dla państwie nie zostały docenione. Dopiero bezpośrednio przed śmiercią dostał buławę hetmana polnego koronnego, na którą zasłużył już o sporo przedtem. Do historii Polski przeszedł jako rycerz bez skazy, walczący o suwerenność Rzeczypospolitej, na pewno jednak nie należał do grona w najwyższym stopniu utalentowanych wodzów polskich XVII w. Uniemożliwiało mu to jego niepełne wykształcenie wojskowe. To, co było jego samodzielnym wkładem w polską teorię sztuki wojennej, to dopracowanie zasad taktyki tak zwany wojny szarpanej (podjazdowej). Jego oddziały, stosując tę taktykę, należały do w najwyższym stopniu bezwzględnych, regularnie uciekały się do pacyfikacji, rabunków i grabieży, mało różniąc się pod tym względem od w najwyższym stopniu brutalnych wojsk z czasów wojny trzydziestoletniej. (RK)