Postać IWAN III SROGI biografia

Kim był IWAN III SROGI co zrobił: 2 2 stycznia 1 4 4 0 - 2 7 października 1 5 0 5 Był synem Wasyla II Ślepego, po którego zgonu w 1462 r. objął władzę w Ogromnym Księstwie Moskiewskim. Motywem przewodnim jego panowania było zjednoczenie ziem ruskich wokół Moskwy, zrzucenie zależności od Tatarów i wzmocnienie władzy wielkoksiążęcej. Iwan nawiązał także do tradycji Cesarstwa Bizantyjskiego; umożliwiło mu to małżeństwo zawarte w 1472 r. z Zofią Paleolog, bratanicą ostatniego cesarza bizantyjskiego, Konstantyna XI. Formalnie Moskwę starano się przedstawiać jako "trzeci Rzym", następną "stolicę świata", po "starym" Rzymie i Konstantynopolu - "nowym Rzymie". W latach 1471 i 1478 przedsięwziął wyprawy przeciwko Nowogrodowi, gdzie władzę sprawowali zwolennicy utrzymania niezależności republiki opierając się na sojuszu z Ogromnym Księstwem Litewskim. Wyprawy skończyły się podporządkowaniem Nowogrodu i obszarów sięgających aż po Morze Białe. W samym mieście ustanowiono namiestnika książęcego, przesiedlono także stamtąd głownych bojarów, a do Moskwy wywieziono ogromne skarby, w tym dzwon wiecowy - znak wolności miasta. W 1483 r. Iwan III zorganizował wyprawę na Twer, a po jego zdobyciu także tam ustanowił namiestnika, którym został jego syn, Wasyl (późniejszy ogromny książę Wasyl III). Po opanowaniu Nowogrodu i Tweru Iwan III etapowo rozpoczął podporządkowywać ostatnie niezależne kraj Rusi Zaleskiej - Księstwo Riazańskie, które ostatecznie zlikwidowano w 1520 r. Rozpad Złotej Ordy rozwiązał ostatecznie zależność Moskwy od Tatarów. Jednakże zależność ta od dawna była już fikcją, Iwan III płacił daninę chanom, by uniknąć zniszczeń, jakie mogły pociągnąć za sobą wyprawy odwetowe. Kiedy jednak chan Złotej Ordy, Ahmed, stał się najsłabszym z władców tatarskich, Iwan sprzymierzył się z chanem krymskim, Mengli Girejem, i w 1480 r. zaprzestał płacenia daniny. Wyprawa odwetowa Ahmeda skończyła się niepowodzeniem, on sam błyskawicznie zginął, a Złota Orda w 1502 r. padła pod ciosami Mengli Gireja. Zjednoczenie Rusi nie mogło zostać jednak zakończone, dopóki ogromna część terytoriów dawnej Rusi Kijowskiej wchodziła nadal w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po długotrwałym okresie równowagi sił pomiędzy obu krajami w XV w. do rywalizacji doszło już na gruncie Nowogrodu, a ta wykazała słabość państwa jagiellońskiego. Konflikty Kazimierza Jagiellończyka z królem węgierskim, Maciejem Korwinem, i Habsburgami Iwan III potrafił umiejętnie zastosować. Dyplomacja moskiewska nawiązała wtedy relacje dyplomatyczne z papiestwem, Habsburgami i sułtanem tureckim, Bajazedem II. Z kolei zgon Kazimierza Jagiellończyka (1492) wyzyskał Iwan III do uderzenia na Litwę; po klęskach wojsk litewskich nad Wiedroszą i pod Mścisławiem rozejm zawarty w 1503 r. oddawał Moskwie olbrzymie zdobycze terytorialne, między innymi ziemię siewierską. Iwan III w czasie swego panowania przeprowadził także wewnętrzne reformy w kraju. Zorganizowano administrację, tworząc przy dworze centralne urzędy, tak zwany prikazy, ujednolicono sądownictwo (wprowadzenie kodeksu zwanego Sudiebnik w 1497 r.). Kontakty z Zachodem wykorzystał książę również do sprowadzenia architektów włoskich, którzy ufortyfikowali Kreml moskiewski i wznieśli kilka świątyń (Sobór Uspieński, Sobór Archangielski), a również ekspertów od odlewania dział, którzy wyposażyli armię moskiewską w artylerię. W ten sposób Iwan III przyczynił się do stworzenia scentralizowanego i jednolicie narodowego państwa rosyjskiego. Po jego zgonu władzę w kraju przejął syn Wasyl III (1505-1533); z pozostałego potomstwa warto wymienić córkę Helenę, która od 1495 r. była żoną Aleksandra, wielkiego księcia Litwy, a później króla Polski. (JS)