Postać ADAM SMITH biografia

Kim był ADAM SMITH co zrobił: 5 czerwca 1 7 2 3 - 1 9 lipca 1 7 9 0Ten najwybitniejszy przedstawiciel liberalizmu ekonomicznego był z pochodzenia Szkotem. Urodził się w Kirkcaldy. Po studiach w Edynburgu (był uczniem F. Hutchesona) w jego biografii najważniejsze okazało się poznanie D. Hume’a, który nakłonił go do kontynuowania zainteresowań naukowych i był recenzentem jego pierwszych prac. Po studiach wykładał literaturę angielską, logikę i estetykę na uniwersytecie w Edynburgu, a potem (od 1755) filozofię moralną (teologia, etyka, prawo i polityka) i ekonomię na uniwersytecie w Glasgow. Przełomem okazała się jednak kilkuletnia podróż na kontynent, do Francji i Szwajcarii. Powiodło mu się tam poznać wielu encyklopedystów i zaznajomić się u źródła z poglądami triumfujących wówczas w teorii ekonomii fizjokratów. Po powrocie poprzez pewien czas pracował jako prywatny nauczyciel, a później, w 1778 r., uzyskał dochodową posadę państwową komisarza w Urzędzie Celnym w Szkocji. Sławę przyniosło mu wydanie Badań nad naturą i powodami bogactwa narodów (1776). W teorii ekonomii wyrosła swego rodzaju legenda, iż Smith skoncentrował się na tak zwany niewidzialnej ręce rynku. Przedtem autorzy, pisząc o tej "niewidzialnej ręce", mieli na względzie Boga rządzącego światem społecznym, tak jak rządził przyrodą. Jednak Smith był deistą, a nie teistą i odrzucał taką bezpośrednią ingerencję. Posługiwał się tym definicją w istocie ironicznie, mając na myśli to, iż ludzie oszukują samych siebie, wmawiając sobie jakoby działania zawsze przynosiły wyniki właściwe z ich zamiarami. Wierzył tylko, iż konkurencja prowadzi do optymalizacji. Wyrównywać ona miała stopy przychodu, likwidować nadmierne zyski, prowadzić do alokacji pracy i kapitału pomiędzy gałęziami gospodarki. Fundamentalnym wkładem Smitha w teorię ekonomii było dopracowanie definicje wartości, którą wyjaśniał następująco: "Pieniądz jest jedynie ceną nominalną towaru, realną ceną jest włożona do niego robota, cena jest więc sumą 3 składowych - płacy robotnika, zysku i renty (procentu od kapitału)". Za podstawę rozwoju gospodarczego krajów uważał zniesienie ograniczeń feudalnych i wolność zamiany ziemi i towarów na rynku, co miał regulować samoczynnie, odpowiednio z prawem popytu i podaży, właśnie wolny rynek. Centralną kategorią Smitha jest egoizm ludzi w chwili podejmowania aktywności gospodarczej - mimo iż moralnie naganny, to jednak "jest siłą napędową społeczeństwa komercyjnego, to nie dobrej woli rzeźnika, piwowara czy piekarza zawdzięczamy nasz obiad, ale ich dbałości o biznes własny". Funkcje państwa wg Smitha powinny zostać ograniczone do: ochrony prawa własności, zapewnienia obrony narodowej i utrzymania nie wszystkich urządzeń publicznych (tutaj przewidująco zauważył, iż istnieje problem wynagradzania urzędników uwolnionych od presji rynku: "jeśli jakaś służba publiczna jest bardzo źle płatna, należy się obawiać, by interesy tej służby nie ucierpiały z racji na nieumiejętność i podłość większości ludzi, którzy są w niej zatrudnieni". Adam Smith nie był usatysfakcjonowany prostym wnioskiem, iż gospodarka rynkowa gwarantuje powstanie najlepszego z możliwych światów. Uważał, iż równie ważne jest zbudowanie struktury instytucjonalnej, zapewniającej korzystne działanie sił rynkowych. System rynkowy miał sprzyjać harmonii gospodarczej, lecz mogło wg niego stać się to dopiero wówczas, jeśli wokół będzie sprawny mechanizm prawny i instytucjonalny. (RK)